Ponad 10 GW mocy OZE w sieci Energa-Operator

5,6 GW wynosi już łączna moc OZE przyłączonych do sieci Energa Operator. To 1/3 mocy wszystkich OZE pracujących w polskich sieciach dystrybucyjnych. To także najwięcej wśród przedsiębiorstw dostarczających energię do końcowego odbiorcy w Polsce. Wkrótce, zgodnie z zawartymi umowami o przyłączenie oraz wydanymi warunkami, zwiększy się ona o kolejne 4,5 GW. Energetycy będą musieli sprostać wyzwaniu, jakim jest transformacja energetyczna, w taki sposób, aby jak najmniej obciążało to portfele odbiorców energii.

Teren północnej i centralnej Polski, na którym energię dostarcza Energa-Operator, jest pod względem warunków atmosferycznych wyjątkowo atrakcyjny dla wytwórców energii z OZE. To m.in. dlatego w sieci Spółki pracuje już ponad 1300 większych źródeł tego typu (nie będących mikroinstalacjami o mocy pow. 50 kW), a także przeszło 200 tysięcy mikroinstalacji. W ostatnich latach liczba wniosków o przyłączenie większych mocy OZE do sieci Energa-Operator rosła wręcz lawinowo. W 2021 roku złożono ich niemal dwukrotnie więcej niż w 2020 roku i ponad 10 krotnie więcej niż w roku 2018. Wielokrotnie zwiększyła się też liczba przyłączanych (w większości na zgłoszenie) mikroinstalacji. Sprostanie wyzwaniu, jakim jest zapewnienie potencjału przyłączeniowego, dla jak największej liczby producentów energii z OZE wymagać będzie nie tylko rozbudowy sieci, ale także wdrożenia innowacyjnych rozwiązań, które  ułatwią skuteczne nią zarządzanie.

Rozbudowa sieci

W okresie ostatnich pięciu lat Energa-Operator wybudowała oraz zmodernizowała ponad 18,5 tysiąca kilometrów linii elektroenergetycznych, a także ponad 7 tysięcy stacji elektroenergetycznych, w tym 68 głównych punktów zasilania (GPZ), kluczowych dla funkcjonowania systemu elektroenergetycznego stacji transformujących napięcie z  wysokiego na średnie. Działania te umożliwiły przyłączenie do sieci nowych użytkowników, w tym ponad 500 większych źródeł OZE, przyczyniły się także do zwiększenia potencjału przyłączeniowego oraz poprawy niezawodności dostaw energii elektrycznej.

Zgodnie z nowym Planem Rozwoju, do 2028 roku Energa-Operator planuje wybudować i zmodernizować ponad 19 tysięcy kilometrów linii elektroenergetycznych, a także około 8,5 tys. stacji elektroenergetycznych.  

W nowym Planie Rozwoju do roku 2028 Energa-Operator przewiduje także zwiększenie nacisku na tworzenie nowego potencjału przyłączeniowego dla OZE.

Obecnie zaktualizowany Plan Rozwoju przedstawiony został do oceny i zatwierdzenia przez URE.

Każda złotówka oglądana z dwóch stron

Pieniądze potrzebne są do prowadzenia działań właściwie w każdym obszarze otaczającej nas rzeczywistości. Nie inaczej jest z energetyką, gdzie inwestycje związane z siecią dystrybucyjną wymagają ogromnych nakładów. Tylko w zeszłym roku Energa-Operator przeznaczyła na ten cel ponad 1,4 mld złotych. Warto wiedzieć o tym, że o jak najlepsze wydatkowanie środków dbają nie tylko sami energetycy, ale także nadzorujący ich pracę Urząd Regulacji Energetyki (URE). Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych (OSD), monitorują i prognozują przyszłe zapotrzebowanie związane z potencjałem przyłączeniowym w danym miejscu m.in. na podstawie składanych wniosków, ale także dzięki kontaktom i wymianie wiedzy z samorządami. Na tej podstawie sporządzane są Plany Rozwoju sieci, które następnie przedstawiane są do oceny Prezesowi URE. URE dokładnie analizuje zasadność wydania każdej złotówki. Dba także o to, aby nakłady przeznaczone na rozbudowę sieci nie powodowały nadmiernego wzrostu cen energii dla jej odbiorców. Dostępne, ograniczone środki, muszą więc prowadzić do rozbudowy sieci w miejscach, w których jest to najbardziej potrzebne, a także najbardziej efektywne dla krajowego systemu elektroenergetycznego. Plan po dokonanej przez URE analizie i zatwierdzeniu, jest następnie realizowany przez OSD, a jego koszty ujęte zostają w obowiązującej taryfie dystrybucyjnej za energię elektryczną.  

Energa-Operator, w poszukiwaniu środków na inwestycje, nie ogranicza się jedynie do tych ujętych w taryfie. W ostatnich latach Spółka pozyskała łącznie ponad 228 milionów złotych w ramach funduszy UE. Pieniądze te posłużyły m.in. do przebudowy dziesięciu głównych punktów zasilania, a także realizacji siedmiu projektów z zakresu budowy i modernizacji linii na wszystkich poziomach napięć w celu zwiększenia potencjału przyłączeniowego dla OZE. Najważniejszym projektem Energa-Operator, prowadzonym z wykorzystaniem środków UE pozostaje obecnie Smart-Grid, dzięki któremu sieć średniego napięcia na całym terenie działania Spółki dostosowana zostanie do standardów sieci inteligentnej. Smart-Grid umożliwi również wdrożenie nowego systemu zarządzania siecią dystrybucyjną, co pozwoli m.in. na zapewnienie jej stabilnej pracy przy dużej liczbie przyłączonych OZE. Energa-Operator planuje zintensyfikować działania związane z pozyskiwaniem środków w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2021–2027. Nowa perspektywa przewiduje nawet 7-krotnie większe fundusze przeznaczane na rozwój energetyki.

Zrobić więcej miejsca w sieci – niekoniecznie w portfelach

Przyłączanie nowych OZE nie będzie możliwe bez rozbudowy sieci, jednak lepsze wykorzystanie infrastruktury już istniejącej, a także tej która powstanie w przyszłości, pozwoli na ograniczenie skali niezbędnych inwestycji, a tym samym kosztów, przekładających się bezpośrednio na rachunki za energię elektryczną. Elastyczność sieci to pojęcie kluczowe dla powodzenia transformacji energetycznej. W uproszczeniu, założenie jest takie, że dzięki odpowiedniej współpracy użytkowników sieci, da się w niej zrobić więcej „miejsca”. Rozłożenie zużycia energii w czasie, na bardziej równomierne, a także np. dostosowanie go do aktualnego poziomu generacji z niesterowalnych OZE, może pozwolić na znaczną redukcję obciążenia sieci, czyli także zwiększenie dostępnego potencjału przyłączeniowego. Taka zmiana sposobu korzystania z energii nie będzie jednak możliwa, jeżeli nie zapewni korzyści jej użytkownikom. Mówiąc wprost muszą mieć oni możliwość zarabiania na dostosowywaniu swoich działań do aktualnych potrzeb wynikających z pracy sieci elektroenergetycznej. Stworzenie odpowiednich mechanizmów rynkowych, a także narzędzi umożliwiających wymianę informacji i taką współpracę to jedno z ważniejszych zadań, jakie stoi przed polską i europejską energetyką.   

Energa-Operator bierze aktywny udział w projektach rozwojowo-badawczych, których celem jest wypracowanie innowacyjnych rozwiązań pozwalających na zwiększenie elastyczności sieci. Problemy związane z potencjałem przyłączeniowym, w obliczu transformacji energetycznej, nie ograniczają się do terenu jednego państwa. Dlatego działania prowadzone są najczęściej w ramach współpracy międzynarodowej.

Energa-Operator jest m.in. liderem polskiej części projektu One-Net realizowanego przez konsorcjum 72 podmiotów z państw UE. W jego ramach opracowywane są rozwiązania, takie jak platformy zakupowe, które pozwolą na szerokie uczestnictwo w rynku usług elastyczności wszystkim zainteresowanym podmiotom. Projekt uzyskał wsparcie finansowe Komisji Europejskiej, w ramach programu Horyzont 2020.